Niaina 4 000 taona lasa izay i Abrahama, ary nankany Israely ankehitriny. Nampanantena zanakalahy ho tonga “firenena lehibe” Andriamanitra. Tsy maintsy nino anefa izy ary niandry mandra-pahalehibeny vao teraka ny zanany. Ny Jiosy sy ny Arabo ankehitriny dia taranak’i Abrahama. Fantatsika àry fa tanteraka ilay fampanantenana ary olo-malaza teo amin’ny tantara izy, amin’ny maha rain’ny firenena lehibe azy.
Ny fitsapana: ny famatoran’Isaka
Faly be i Abrahama rehefa nahita an’i Isaka zanany lahy teraka. Tamin’izay anefa no nitsapan’Andriamanitra an’i Abrahama tamin’ny fanomezana azy asa sarotra. Hoy Andriamanitra taminy:
Ary hoy Izy: Ento ny zanakao, ny lahitokanao, izay tianao, dia Isaka, ka mankanesa any amin’ny tany Moria; ary atero any izy ho fanatitra dorana ao amin’ny tendrombohitra anankiray izay holazaiko aminao.
Genesisy 22:2
Sarotra ny mahazo azy! Nahoana no nasain’Andriamanitra nanao izany i Abrahama? Saingy i Abrahama, izay nianatra natoky an’Andriamanitra – na dia tsy azony aza – dia nanapa-kevitra ny hatoky an’Andriamanitra.
Ary nifoha maraina koa Abrahama, dia nanisy lasely ny borikiny ka nitondra zatovony roa lahy koa niaraka taminy sy Isaka zanany; ary namaky ny hazo hataina amin’ny fanatitra dorana izy, dia niainga ka nankany amin’ny tany izay efa nolazain’Andriamanitra taminy.
Genesisy 22:3
Afaka telo andro izy ireo, dia tonga tany an-tendrombohitra. Ka nandeha any am-piangonana izy ireo.
9 Ary rehefa tonga teo amin’ny tany izay efa nolazain’Andriamanitra taminy izy, dia nanorina ny alitara teo Abrahama ka nandahatra ny kitay; dia namatotra an’Isaka zanany izy ka nametraka azy tambonin’ny alitara teo ambonin’ny kitay. 10 Ary Abrahama naninjitra ny tànany ka nandray ny antsy mba hamonoany ny zanany.
Genesisy 22:9-10
Vonona hankatò an’Andriamanitra i Abrahama. Tamin’izay no nisy zavatra nitranga niavaka
11 Fa niantso azy Ilay Anjelin’i Jehovah tany an-danitra ka nanao hoe: Ry Abrahama, ry Abrahama ô! ary hoy kosa izy: Inty aho. 12 Dia hoy Izy: Aza maninjitra ny tànanao amin’ny zazalahy, ary aza maninona azy akory hianao; fa hitako izao fa matahotra an’Andriamanitra hianao, ka tsy narovanao tamiko ny zanakao, dia ny lahitokanao. 13 Ary Abrahama niherika nijery, ka, indro, nisy ondrilahy teo ivohony, voasangazotry ny kirihitrala ny tandrony; dia lasa Abrahama ka naka ny ondrilahy ary nanatitra azy ho fanatitra dorana ho solon’ny zanany.
Genesisy 22:11-13
Tamin’ny fotoana farany dia voavonjy tamin’ny fahafatesana i Isaka ary nahita ondry lahy i Abrahama ka nanao sorona azy ho solony. Nanome ondrilahy Andriamanitra ary ny ondrilahy no nasolo an’i Isaka.
Andeha isika hametraka fanontaniana. Amin’izao fotoana izao amin’ny tantara, maty sa velona ny ondrilahy?
Nahoana io fanontaniana io? Satria i Abrahama izao no hanonona ny anaran’ilay toerana, nefa maro no tsy mahita ny maha zava-dehibe azy io. Mitohy ny tantara…
Ary ny anaran’izany tany izany dia nataon’i Abrahama hoe Jehovah-jire; dia izany no anaovana mandraka ankehitriny ny hoe: ,Any an-tendrombohitra no hisehoan’i Jehovah.’
Genesisy 22:14
Fanontaniana iray hafa: Moa ve ny anarana nomen’i Abrahama an’io toerana io (“Ny Tompo no hanome”) tsy efa tantara taloha?
Jereo ny ho avy fa tsy ny lasa
Mazava ho azy fa lahatsoratra amin’ny fotoana ho avy izany. Olona maro no mihevitra fa ny ondrilahy no tao an-tsain’i Abrahama, rehefa nanonona an’io toerana io. Nomen’Andriamanitra izany tamin’ny alalan’ny fanaovana ny ondrilahy tao anaty tsilo. Nanao sorona an’i Isaka i Abrahama ho solon’ny ondrilahy. Fa rehefa nomen’i Abrahama ilay anarana, dia efa maty ilay ondrilahy ka natao sorona. Raha nieritreritra an’io ondrilahy io i Abrahama – efa maty sy nanao sorona – dia ho nantsoiny hoe “Ny Tompo no hanome“. Nomeny anarana izany tamin’ny vanim-potoana lasa. Ary toy izao ny fanazavana farany: “Na dia anio aza dia voalaza hoe: ‘Ao amin’ny tendrombohitr’i Jehovah no nanamboarana azy’.” Mifantoka amin’ny ho avy anefa ny anarana fa tsy ny lasa. Tsy nieritreritra an’ilay ondrilahy efa maty i Abrahama. Nomeny anarana hafa – amin’ny ho avy. Fa inona izany ?
Aiza ity toerana ity?
Tsarovy ny toerana nitrangan’io sorona io, voalaza tany am-piandohan’ny tantara:
Ary hoy Izy: Ento ny zanakao, ny lahitokanao, izay tianao, dia Isaka, ka mankanesa any amin’ny tany Moria; ary atero any izy ho fanatitra dorana ao amin’ny tendrombohitra anankiray izay holazaiko aminao.
Genesisy 22:2
Izany no nitranga tao amin’ny “Moria”. Aiza no misy an’izany? Tamin’ny andron’i Abrahama (2000 T.K.), dia tany an’ala izy io, ary nisy kirihitra vitsivitsy monja, ondrilahy dia, ary i Abrahama sy Isaka teo amin’io tendrombohitra io. Arivo taona tatỳ aoriana anefa (1000 T.K.), dia nanorina ny tanànan’i Jerosalema i Davida Mpanjaka, ary i Solomona zanany no nanorina ny tempoly jiosy voalohany. Mbola mamaky bebe kokoa ao amin’ny Baiboly isika hoe:
ARY Solomona nanomboka nanao ny tranon’i Jehovah tany Jerosalema, tao an-tendrombohitra Moria, ilay nisehoan’i Jehovah tamin’i Davida rainy, dia ilay namboarina teo amin’ny fitoerana nofidin’i Davida teo amin’ny famoloan’i Araona Jebosita.
2 Tantara 3:1
Ny Tendrombohitra Moria dia lasa Jerosalema, tanàna jiosy misy ny Tempolin’ny Jiosy. Toerana masina ho an’ny vahoaka jiosy izy io ankehitriny, ary i Jerosalema no renivohitr’i Israely.
Ny soron’i Abrahama sy Jesosy
Andeha isika handinika kely ny anaram-boninahitra an’i Jesosy. “Kristy” no anaram-boninahitra malaza indrindra an’i Jesosy. Saingy nanana anaram-boninahitra hafa izy, toy ny:
Nony ampitso dia nahita an’i Jesosy avy manatona azy Jaona, ka dia hoy izy: Indro ny Zanak’ondrin’Andriamanitra, Izay manaisotra ny fahotan’izao tontolo izao!
Jaona 1:29
Nantsoina hoe “Zanak’ondrin’Andriamanitra” koa i Jesosy. Eritrereto ny fiafaran’ny fiainan’i Jesosy. Taiza no nisamborana sy nohomboana azy? Tany Jerosalema (izay mifanitsy amin’ny “Tendrombohitra Moria”). Milaza mazava tsara ny Baiboly hoe:
Ary rehefa fantany fa avy tamin’ny tany tapahin’i Heroda Izy, dia nampanatitra Azy tany amin’i Heroda izy, fa tany Jerosalema koa Heroda tamin’izany andro izany.
Lioka 23:7
Tany Jerosalema (= Tendrombohitra Moria) no nitrangan’ny fisamborana sy ny fitsarana ary ny fahafatesan’i Jesosy. Ny fandaharam-potoana dia mampiseho ny zava-nitranga teo amin’ny Tendrombohitra Moria.
Andeha isika hiverina amin’i Abrahama. Nahoana no nomena anarana hoe “Ny Tompo no hanome” an’io toerana io? Voavonjy i Isaka tamin’ny fotoana farany rehefa nanao sorona zanak’ondry ho solon’i Isaka i Abrahama. Roa arivo taona tatỳ aoriana, dia natao sorona teo amin’io toerana io ihany i Jesosy, ilay “Zanak’ondrin’Andriamanitra”. Nataony izany mba hahavelona ahy sy ianao.
Drafitra masina
Toy ny hoe nisy fanahy nampifandray ireo fisehoan-javatra roa nisaraka tamin’ny tantara 2000 taona ireo. Ny mampiavaka ity rohy ity dia ny hoe ny hetsika voalohany dia mifandray amin’ny hetsika manaraka mamorona ny anarana amin’ny fotoana ho avy. Ahoana anefa no nahafantaran’i Abrahama izay hitranga amin’ny ho avy? Tsy misy olombelona mahafantatra ny ho avy, indrindra fa amin’izao fotoana izao. Andriamanitra irery ihany no mahalala ny ho avy. Ny faminaniany ny ho avy sy ny hisian’ireo fisehoan-javatra ireo amin’ny toerana iray ihany dia porofo fa tsy drafitr’olombelona izany. Fa drafitr’Andriamanitra kosa izany. Tiany hieritreritra toy izao isika:
Vaovao mahafaly ho an’ny firenena rehetra
Ity tantara ity koa dia misy fampanantenana ho anao. Amin’ny fiafaran’ity tantara ity, Andriamanitra dia nampanantena an’i Abrahama izao manaraka izao:
ary amin’ny taranakao no hitahiana ny firenena rehetra ambonin’ny tany, –satria nanaiky ny teniko hianao.
Genesisy 22:18
Raha anisan’ny “firenena ambonin’ny tany” ianao, dia fampanantenana ho anao izany. “Fitahiana” avy amin’Andriamanitra izany.
Inona izany “fitahiana” izany? Ahoana no ahazoanao azy? Eritrereto ny tantara. Tahaka ny namonjen’ny ondrilahy an’Isaka tamin’ny fahafatesana, Jesosy, ilay Zanak’ondrin’Andriamanitra, tamin’ny alalan’ny sorona nataony teo amin’io toerana io ihany, dia mamonjy antsika amin’ny herin’ny fahafatesana. Raha marina izany, dia azo antoka fa vaovao tsara izany.
Ny sorona nataon’i Abrahama teo amin’ny Tendrombohitra Moria dia zava-nitranga manan-danja teo amin’ny tantara fahiny. Tsaroana sy ankalazain’ny olona an-tapitrisany eran-tany izany ankehitriny, indrindra amin’ny fomban-drazana Islamika. Fa tantaram-piainana ihany koa ho anao, 4000 taona aty aoriana. Mitohy amin’i Mosesy ny foto-keviny.